1- خالى از قوت نيست

فتوى اين است (مگر اينكه در ضمن كلام قرينه اى بر غير اين معنى باشد)

2- خالى از وجه نيست

فتوى اين است (مگر اينكه در ضمن كلام قرينه اى بر غير معنى باشد)

3- خمس

يك پنجم . بيست در صد درآمد ساليانه و غيره كه بايد به حاكم اسلامى پرداخت شود (براى توضيح موارد خمس به فصل مربوطه مراجعه شود)

4- خيار

بهتر گزينى . اختيار بر هم زدن معامله ، چنين اختيارى در 11 موردممكن است، موارد مذكور و شرائط آن براى طرفين معامله يا يكى از آنهارا درمساءله 4212 به بعد مطالعه كنيد

5- دائمه

زنى كه طى عقدغير موقت به همسرى مردى در آمده است

6- دبر

نشيمنگاه، پشت، عقب

7- دفاع

در برابر دشمن مقاومت كردن ، دشمن را دفع كردن

8- ديه

مالى كه به جبران خون مسلمان يا نقص بدنى او پرداخت شود

9- ذبح شرعى

كشتن حيوانات با رعايت ضوابط شرعى (سگ و خوك و بعضى ازحيوانات ديگر قابل ذبح شرعى نيستند)

10- ذمه

عهده . به ذمه گرفتن يعنى به عهده گرفتن

11- ذمى

كافران اهل كتاب مانند يهود و نصارى كه در بلاد مسلمين زندگى مى كنند و در مقابل تعهدشان نسبت به رعايت قوانين اجتماعى اسلام ازامنيت و حمايت حكومت اسلامى برخوردارند

12- رباء قرضى

اضافه اى كه پرداخت آن در ضمن قرض شرط شود

13- ربح سنه

در آمد انسان در طول سال

14- رضاعى

شيرى . خويشاوندى و نسبتى كه در اثر شير دادن بوجود مى آيد شرائط و توضيحات مربوطه را در مسائل 1842 و 1742 ببيند

15- رفع ضرورت

برطرف شدن حالت اضطرار و ناچارى

16- ركن

پايه اساسى ترين جزء هر عبادت . براى شناخت اركان نماز و احكام آنها به مساءله 249 مراجعه كنيد اركان (جمع )

17- ركوع

خم شدن . يكى از اركان نماز است كه طى آن شخص نمازگزار در برابرعظمت خداوند آن قدر خم شود كه دستهايش به زانومى رسد

18- رهن

گرو گذاشتن . مقدارى از دارائى خود نزد طلبكار به اين منظور كه اگرطلب خود را در موعد مقرر وصول نكرد بتواند از مال مزبور آنرا تدارك كند

19- ريبه

بدگمانى،شبهه ،ترديد

20- زائد بر مئونه

بيشتر از هزينه مربوطه ،اضافه بر مخارج

21- زكوة

رشد ، پاكى از چرك و كثافت . مقدار معينى از اموال خاص انسان (موارد نه گانه ) كه به شرط رسيدن به حد نصاب بايد در موارد مشخص خود مصرف شود (به مساءله 5291 مراجعه شود)

22- زكوة فطرة

حدود 3 كيلوگرم گندم ، جو، ذرت و غيره يا مبلغ معادل آن كه بايد به مناسبت عيد فطر به فقرا بدهند و يا در مصارف ديگر زكوة صرف كنند

                                                 

 

 

 

1- طلاق

رهائى ، گسستن پيمان زناشوئى با ضوابط خاص

 

2- طلاق بائن

طلاقى است كه پس از آن مرد حق رجوع به همسرش را ندارد (مگراينكه مجددا او را عقد كند) براى شناخت موارد آن به باب طلاق مراجعه شود

 

3- طلاق خلع

طلاق زنى كه به شوهرش مايل نيست و مهر يا مال ديگرش را به اومى بخشد تا طلاق بگيرد (شرائط و كيفيت اجراء آنرا در مسائل طلاق مطالعه كنيد

 

4- طلاق رجعى

طلاقى است كه مرد در عده زن مى تواند به او رجوع كند شرائط وكيفيت آن را در مسائل طلاق مطالعه كنيد

 

5- طلاق مبارات

طلاقى است كه در نتيجه تنفر زن و مرد از يكديگر و دادن مقدارى مال ازطرف زن به شوهر واقع مى شود شرائط و كيفيت آن را در باب طلاق مطالعه كنيد

 

6- طواف نساء

آخرين طواف حج و عمره مفرده است كه ترك آن موجب استمرارحرمت همبسترى براى طواف كننده مى شود

 

7- طهارت

پاكى ، حالتى معنوى كه در نتيجه وضوء و غسل يا تيمم در انسان حاصل مى شود

 

8- ظاهر اينست

فتوى اين است (مگر اينكه در كلام قرينه اى براى مقصود ديگرباشد)

 

9- ظهر شرعى

وقت اذان ظهر كه سايه شاخص محو مى شود يا به كمترين حد آن مى رسد و ساعت آن نسبت به فصول مختلف و افق هاى گوناگون متفاوت است (ساعت 12 ملاك نيست )

 

10- عادت ماهيانه

قاعدگى، حيض ،عادت وقتيه و عدديه به مسائل 974 و 784 و294 مراجعه كنيد

 

11- عاريه

دادن مال خود به ديگرى براى استفاده موقت و بلا عوض از آن

 

12- عاصى

كسى كه نسبت به احكام الهى نافرمانى كند عصيان كننده

13- عامل

عمل كننده ، اين كلمه در موارد ذيل بكار رفته است:

1- كسى كه به قرارداد (جاعل) عمل مى كند(جعاله مراجعه كنيد)

2- كسى كه متصدى جمع آورى حسابرسى ، تقسيم و ساير امور مربوط به زكات است

3- كارگر

4- كارگزار

 

14- عرق جنب از حرام

عرقى كه پس از آميزش نامشروع يا استمناء از بدن انسان خارج مى شود

 

15- عزل

كنار گذاشتن :

1 - انزال نمودن در خارج از رحم براى جلوگيرى از انعقاد نطفه

2 -بركنار كردن وكيل يا ماءمور خود از كار و يا نظائر آن مانند بركنارى وصى يامتولى خائن توسط حاكم شرع

 

16- عسر

تنگدستى، سختى

17- عقد

گره ، پيمان ، پيوند زناشوئى

 

18- عقد دائم

عقد ازدواجى كه به منظور زندگى دائم بسته شده است

 

19- عقد غير دائم

عقد ازدواجى كه مقيد به مدت و مهر معين باشد

 

20- عقود (جمع عقد)

قراردادهائى كه در آن دو طرف وجود دارد مانند خريدوفروش ، ازدواج،مصالحه و غيره

 

21- عمال (جمع عامل )

كارگزاران

 

22- عمره

اعمال مخصوص خانه كعبه كه تا حدودى شبيه زيارت خانه خدا حج است و با شرائط آن بر هر مكلفى يكبار در تمام عمر واجب مى شود و آن بر دو قسم است عمره تمتع كه قبل از حج تمتع انجام مى گيرد و عمره مفرده كه پس از حج قران و افراد يا بدون حج انجام مى گيرد بيان كيفيت و تفاوت آنها را در مناسك حج مطالعه فرمائيد

 

23- عنين

مردى كه از انجام عمل زناشوئى ناتوان است

 

24- عورت

آنچه انسان از ظاهر كردنش حيا مى كند (كنايه از عضو جنسى زن ومرد)

 

25- عهد

تعهد انسان در برابر خداوند با صيغه مخصوص براى انجام پيمان كارپسنديده يا ترك ناپسند

 

26- عيد فطر

نخستين روز ماه شوال كه يكى از دو عيد بزرگ اسلامى است

 

27- عيد قربان

دهمين روز ماه ذى الحجه كه يكى از دو عيد بزرگ اسلامى است

 

28- غائب شدن

پنهان شدن :

1 -رجوع شود به مساءله 122 در مطهرات

2 -رجوع شودبه مساءله غائب شدن شوهر در احكام متفرقه طلاق

 

29- غرض عقلانى

هدفى كه از نظر عقلا قابل قبول و پسنديده باشد

 

30- غساله

آبى كه معمولا پس از شستشوى چيزى خود به خود يا با فشارازآن مى ريزد

 

31- غسل

شستشو ، شستشوى بدن با كيفيت مخصوصى كه بر دو نوع است :ترتيبى و ارتماسى به مساءله 163 763 مراجعه شود

 

32- غسل واجب

غسلى كه انجام دادن آن الزامى است و آن عبارتست از: 1 -غسل جنابت 2 -غسل حيض3 -غسل نفاس 4 -غسل استحاضه 5 -غسل مس ميت 6 -غسل ميت7 -غسلى كه به واسطه نذر و قسم و مانند اينهاواجب مى شود

 

33- غسل مستحب

هر غسلى كه به مناسبت ايام و ليالى خاص يا عبادات و زيارات مخصوص وارد شده است مانند غسل جمعه و غسل زيارت وغيره

 

34- غسل ارتماسى

به نيت غسل يك مرتبه در آب فرو رفتن

 

35- غسل ترتيبى

به نيت غسل ،اول سر و گردن بعد طرف راست سپس طرف چپ راشستن

 

36- غسل جبيره

غسلى كه با وجود جبيره بر اعضاء بدن انجام مى گيرد و بنابراين الزامابايد به صورت غسل ترتيبى باشد

 

37- غش

مخلوط كردن پنهانى جنس كم بها با گرانبها به منظور خيانت وفريب مردم

 

38- غصب

استيلاء ظالمانه بر مال يا حق ديگران

 

حروف (ل ) (م ) و (ن )

1- لازم

واجب . اگر مجتهد دليل الزامى بودن امرى را از آيات و روايت استفاده كند به طورى كه بتواند آنرا به شارع نسبت دهد تعبير به (واجب )مى كند و اگر الزامى بودن آنرا از جاى ديگر نظير ادله عقليه استفاده كندبه طورى كه استناد آن به شارع ميسر نباشد تعبيربه (لازم) مى كند همين تفاوت را بايد در احتياط لازم و احتياط واجب در نظر داشت بنابراين در مقام عمل براى مقلد تفاوت بين لازم و واجب نيست

2- لزوجت محل

چسبندگى يا لغزندگى همراه با چسبندگى كه در محلى وجوددارد

3- ماترك

آنچه كه از متوفى باقى مانده مانند پول و خانه و غيره

4- مال الاجاره

مالى كه بايد مستاءجر بابت اجاره بپردازد

5- ماءموم

پيرو، كسى كه در نماز به امام جماعت اقتدا مى كند

6- مئونه

مخارج يا هزينه

7- مباح

هر فعلى كه از نظر شرعى نه ممدوح است و نه مذموم (در برابر واجب وحرام و مستحب و مكروه )

8- مبتدئه

زن در حال نخستين عادت ماهيانه

9- مبطلات

امورى كه باطل كننده عبادت است

10- متعه

زنى كه طى عقد موقت به همسرى مردى در آمده است

11- متنجس

هر چيزى كه ذاتا پاك است ولى در اثر برخورد مستقيم يا غير مستقيم باشى ء نجس آلوده شده است

12- مثمن

قيمت گذارى شده فروخته شده كالائى كه در معرض فروش قرارگرفته است

13- مجتهد

كوشا كسى كه در فهم احكام الهيى به درجه اجتهاد رسيده يعنى داراى قدرت علمى مناسبى است كه مى تواند احكام اسلام را از روى كتاب وسنت استنباط كند

14- مجتهد جامع الشرائط

مجتهدى كه شرائط مرجعيت تقليد را داراست

15- مجراى طبيعى

مسير طبيعى هر چيز

16- مجهول المالك

مالى كه معلوم نيست به چه كسى تعلق دارد

17- مجزى است

كافى است ساقط كننده تكليف است

18- محتضر

كسى كه در حال جان دادن است

19- محتلم

كسى كه در خواب از او منى خارج شده است

20- محذور

مانع ، كنار گذاشته شده ،آنچه از آن پرهيز شده است

21- مُحَرّم

اولين ماه از سال قمرى چيزى كه حرام است

22- مَحْرَم

بستگان نزديك انسان كه ازدواج با آنها حرمت ابدى دارد

23- مُحْرِم

كسى كه در حال احرام حج و يا عمره است

24- محظور

ممنوع

25-محل اشكال است

اشكال دارد . صحت و تماميت آن مشكل است (مقلد مى تواند دراين مساءله به ديگرى مراجعه كند)

25- محل تاءمل است

بايد احتياط كند (مقلد مى تواند در اين مساءله به ديگرى مراجعه كند)

26- مخرج بول و غائط

محل طبيعى خروج ادرار و مدفوع

27- مخمس

مالى كه خمس آن خارج شده است

28- مد

پيمانه اى كه تقريبا ده سير ظرفيت دارد

29- مذى

رطوبتى كه پس از ملاعبه از انسان خارج مى شود

30- مرتد

مسلمانى كه منكر خدا و رسول يا حكمى از ضروريات دين شده كه انكارش به انكار خدا و رسول بر مى گردد

31- مرتد فطرى

كسى كه از پدر يا مادر يا پدر و مادر مسلمان متولد شده و خودش نيزمسلمان بوده و سپس كافر شده است

32- مرتد ملى

كسى كه از پدر و مادر غير مسلمان متولد شده ولى خودش پس از اظهاركفر مسلمان شده و مجددا كافر شده است

33- مردار

حيوانى كه خود به خود مرده يا بدون شرائط لازم كشته شده است

34- مزارعه

قراردادى كه بين مالك زمين و زارع منعقد مى شود كه بر اساس آن مالك در صدى از محصول زارعى را دريافت مى كند

35- مَس

لمس كردن

36- مَس ميت

دست زدن به بدن انسان مرده

37- مساقات

آبيارى كردن ، قراردادى كه بين صاحب باغ و باغبان منعقد مى شود كه براساس آن باغبان در برابر آبيارى و تربيت درختان حق استفاده از مقدارمعينى ميوه باغ را دارد

38- مستحاضه

زنى كه در حال استحاضه است

39- مستحب

پسنديده، مطلوب . چيزى كه مطلوب شارع است ولى الزامى و واجب نيست هر حكم شرعى كه اطاعت آن موجب ثواب است ولى مخالفت آن عقاب ندارد

40- مستطيع

توانا ، كسى كه امكانات و شرائط سفر حج را دارد

41- مسح

دست كشيدن روى چيزى دست كشيدن به فرق سر و روى پاها بارطوبت باقيمانده از شستشوى صورت و دستها در وضوء

42- مسكين

مفلوك، بيچاره . كسى كه از فقير هم سخت تر مى گذراند

43- مسكرات

چيزهائى كه مست كننده است

44- مصالحه

سازش و توافق طرفين (رجوع كنيد به صلح )

45- مصونيت

آسيب نا پذيرى

46- مضطر

ناگزير،ناچار

47- مضطربه

زنى كه عادت ماهيانه اش نامنظم است

48- مضمضه

چرخانيدن آب در دهان

49- مضيقه

تنگنائى و گرفتارى ،تنگدستى

50- مطهرات

پاك كننده ها

51- معامله سلف

معامله اى كه ثمن نقد و مثمن نسيه باشد: يعنى مشترى پول را نقدبپردازد تا فروشنده جنس را در مدت معين تحويل دهد (بر عكس نسيه )

52- معهود

معمول و متداول آنچه به طور ضمنى مورد قبول شناخته شده بوده است

53- مفطر

چيزى كه روزه را مى شكند

54- مقاربت

نزديكى كردن آميزش جنسى

55- مقررات شرعيه

آنچه از طرف خداوند به عنوان تكليف شرعى معين شده است

56- مكروه

نامطلوب، ناپسند .آنچه انجام دادن آن حرام نيست ولى تركش بهتراست

57- مكلف

هر انسانى كه بالغ و عاقل است

58- ملاعبه

بازى كردن معاشقه كردن

59- مميز

خردسالى كه خوب و بد را تميز مى دهد

60- منعزل

خود به خود بر كنار شده

61- موالات

پشت سر هم پى در پى انجام دادن

62- موجر

اجاره دهنده

63-مورد اشكال است

صحيح نيست و در اين مورد مى توان به مجتهد ديگر مراجعه كرد

64- موكل

وكيل كننده

65- موهوبه

بخشيده شده

66- ميت

مرده، جسد بيجان انسان

67- ناسيه

زنى كه وقت عادت ماهيانه خود را فراموش كرده است

68- نافله نوافل

نماز مستحبى

69- نوافل يوميه

نمازهاى مستحبى روزانه كه هر شبانه روز 43 ركعت و در جمعه 83ركعت است براى توضيح بيشتر به صفحه 141 مراجعه شود

70- نبش قبر

شكافتن قبر

71- نصاب

حد مشخص ، حد يا مقدار تعيين شده

72- نصاب زكوة

حد مشخصى كه براى هر يك از موارد وجوب زكوة در نظر گرفته شده كه در صورت رسيدن به آن حد بايد زكوة آنرا بپردازند

73- نظر به ريبه

نگاه كردن به گونه اى كه ديگران را بد گمان كند نگاهى كه فتنه انگيزاست

74- نجس

ناپاك، پليد

75- نذر

واجب كردن انجام پسنديده يا ترك ناپسند شرعى توسط صيغه مخصوص (به صفحه 450 مراجعه شود)

76- نفاس

خونى كه پس از زايمان از رحم زن خارج مى شود

77- نفساء

زنى كه خون نفاس مى بيند

78- نكاح

ازدواج كردن

79- نماز آيات

دو ركعت نماز مخصوص كه در مواردى نظير زلزله و كسوف و خسوف واجب است (كيفيت و موارد وجوب آنرا در صفحه 152 به بعد مطالعه كنيد)

80- نماز احتياط

نماز بدون سوره اى كه به منظور جبران ركعات مورد شك بجا آورده مى شود (كيفيت و موارد وجوب آنرا در صفحه 312 به بعد مطالعه كنيد)

81- نماز استسقاء

نمازى كه با كيفيت مخصوص براى طلب باران خوانده مى شود

82-نماز جماعت

نماز واجبى كه دو نفر يا بيشتر با امامت يكى از آنها بجامى آورند (ولى در نماز جمعه حداقل جماعت 5 نفر است )

83- نماز جمعه

دو ركعت نماز مخصوص كه در زوال جمعه به جاى نماز ظهر و به طورجماعت برگزار مى شود و با كمتر از 5 نفر انجام پذير نيست

84- نماز خوف

نماز يوميه انسان در حال جنگ و امثال آن كه با كيفيت مخصوص و به طور مختصر بجا آورده مى شود

85- نماز شب

هشت ركعت نماز مستحبى كه به صورت 4 دو ركعتى در ثلث آخر شب بجا آورده مى شود

86- نماز شفع

دو ركعت نماز مستحبى كه پس از هشت ركعت نافله هاى شب پيش ازنماز وتر خوانده مى شود

87- نماز طواف

دو ركعت نماز مخصوص كه در مراسم حج و عمره پس از طواف خوانده مى شود

88- نماز عيد

دو ركعت نماز مخصوص كه روز عيد فطر و قربان مى خوانند كيفيت آنرا در صفحه 255 مطالعه كنيد

89- نماز غفيله

دو ركعت نماز مخصوص كه پس از نماز مغرب تا وقتى كه سرخى مغرب از بين نرفته استحباب دارد كيفيت آنرا در صفحه 143 مطالعه كنيد

90- نماز قصر

نماز كوتاه نمازهاى چهار ركعتى كه در سفر دو ركعت مى شود

91- نماز قضا

نمازى است كه به جبران نمازهاى فوت شده خوانده مى شود

92- نماز مسافر

نماز قصر

93- نماز مستحب

هر نمازى كه بجا آوردن آن مطلوب است ولى واجب نيست

94- نماز ميت

نماز مخصوصى كه بايد بر جنازه مسلمان خوانده شود، كيفيت آنرادرصفحه 109 به بعد مطالعه كنيد

95- نماز واجب

نمازى كه بجا آوردن آن بر هر مكلفى لازم است و اقسام آن عبارتست از: 1 - نمازهاى يوميه 2 - نماز آيات 3 - نماز ميت 4 - نماز طواف 5 - نمازقضاى پدر و مادر 6 - نمازى كه انسان با نذر و عهد و قسم بر خود موارد و وقت هر كدام را در صفحه 133 به واجب كرده است كيفيت بعدمطالعه كنيد

96- نماز وتر

يك ركعت نماز كه پس از نماز شفع خوانده مى شود و آخرين ركعت ازنماز شب محسوب مى شود

97- نماز وحشت

دو ركعت نماز كه براى شب اول قبر متوفى خوانده مى شود (كيفيت آنرادر صفحه 117 مطالعه كنيد)

98- نماز يوميه

نماز روزانه نمازهاى واجب در هر شبانه روز كه مجموعا 71 ركعت است

99- نهى از منكر

باز داشتن ديگران از هر عملى كه به حكم شارع ناپسنداست

100- نيت

قصد تصميم انجام عمل دينى با هدف تقرب به خداوند